پیوند ریه نوعی عمل جراحی با هدف جایگزین کردن ریه ناسالم و بیمار با ریه سالم است که معمولا از بدن فرد فوت شده دریافت میشود. افرادی که دارو و سایر روش‌های درمانی دیگر برای آنها جواب نمی‌دهد، بهترین گزینه برای پیوند شش هستند. این پیوند عمل مهمی است که ممکن است عوارض سختی به‌دنبال داشته باشد. در ادامه با ما باشید تا با پیوند ریه، دلایل این پیوند و درصد موفقیت آن بیشتر آشنا شوید.
درصورتی‌که شما یا یکی از عزیزانتان نیاز به این عمل جراحی دارید، حتما با چند جراح و متخصص ریه مشورت کنید تا از تمامی مزایا و عوارض این عمل آگاه شوید. شما می‌توانید از طریق سایت با بهترین پزشکان به صورت حضوری، تلفنی یا آنلاین ارتباط برقرار کنید.
پیوند ریه چیست؟
پیوند ریه عمل جراحی جایگزینی شش‌های بیمار یا از کار افتاده با ریه‌های سالم است که معمولا دهنده فردی است که فوت شده باشد. این جراحی برای بیمارانی است که دارو یا سایر روش‌های درمانی را امتحان کرده‌اند اما بیماری‌شان بهبود نیافته است.
بسته به شرایط و وضعیت پزشکی بیمار، این جراحی می‌تواند روی یک ریه یا هردو شش باشد. گاهی هم عمل پیوند همزمان با پیوند قلب خواهد بود. پزشک باید علائم مشکلات ریه را بررسی کند و پس از تشخیص شدت بیماری در مورد این جراحی تصمیم می‌گیرد. هرچندکه پیوند ریه عمل جراحی مهم و بزرگی است که عوارض زیادی دارد اما سلامت و کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌بخشد.
دلایل پیوند ریه
بدن انسان با ریه‌های ناسالم یا آسیب دیده نمی‌تواند اکسیژن لازم برای نفس کشیدن را به راحتی تولید کند. بیماری‌ها و اختلال‌های مختلفی هستند که ممکن است به ریه‌هایتان آسیب بزنند و باعث اختلال در عملکرد صحیح شوند. دلایل اصلی که منجر به ضرورت این جراحی می‌شوند عبارتند از:
آسیب دیدگی ریوی اغلب با دارو یا دستگاه‌های خاص تنفسی درمان میشود، اما زمانی که دیگر این اقدامات فایده‌ای نداشته باشند یا اینکه کارکرد ریه‌ها خطرناک و تهدیدآمیز شود، پزشک متخصص انجام پیوند تک ریه یا هردو ریه را تجویز می‌کند.
پیوند ریه برای سرطان ریه – پیوند ریه در بیماران سرطانی
این جراحی معمولا برای بیماران سرطانی تجویز میشود که سرطان آنها متاستاز نداده باشد و سایر روش‌های درمانی را امتحان کردند و جواب نگرفتند، و فرصت کمی برای زندگی دارند.
امروزه این جراحی به ندرت برای بیماران سرطانی تجویز میشود مگر آنکه سرطان در مراحل اولیه باشد. در غیر این صورت، این جراحی گزینه مناسبی برای بیشتر بیماران مبتلا به سرطان ریه (سرطان ریه چیست؟) نیست؛ چرا که عمدتا نه تنها موثر نیست بلکه ریسک و خطراتی مثل عود دوباره بیماری را به دنبال دارد. معمولا شیمی درمانی، ایمنوتراپی و درمان‌های هدفمند گزینه بهتری نسبت به این جراحی در بیماران سرطانی هستند.
پیوند ریه در بیماران کرونایی
بیماران کرونایی که در اثر ابتلا به کووید-19 ریه‌های‌شان آسیب دیده یا از کار می‌افتد می‌توانند برای ادامه زندگی از این جراحی کمک بگیرند. در چند سال گذشته و روزهای اوج کرونا، پیوند ریه از اهدا کننده زنده برای بیمار کرونایی انجام شد و نتیجه عمل موفقیت آمیز بود.
چه کسانی کاندید پیوند ریه هستند؟
افرادی که سایر روش‌های درمانی و داروها را امتحان کردند اما تاثیری روی بهبود شرایط شش‌هایشان نداشت بهترین کاندید برای این جراحی هستند. بسته به وضعیت جسمی و بیماری فرد و تشخیص متخصص ریه، عمل پیوند می‌تواند روی یک یا هردو ریه انجام شود.
چه کسانی نمی توانند پیوند شش انجام دهند؟
پزشکان پیوند شش را برای افراد زیر مجاز نمی‌دانند:
- افرادی که الکل یا مواد مخدر مصرف می‌کنند.
- سیگاری‌ها
- افرادی که عفونت فعال دارند.
- بیماران سرطانی
- افرادی که محصولات حاوی نیکوتین مصرف می‌کنند.
| کاندید مناسب پیوند ریه | موارد ممنوع برای پیوند ریه |
|---|---|
| بیماران انسداد ریوی مزمن | مصرف الکل |
| فیبروز ریوی | مصرف سیگار |
| بیماران مبتلا به سیستیک فیبروزیس | عفونت فعال |
| بیماران مبتلا به فشارخون ریوی | بیماران مبتلا به سرطان |
| بیمارانی که از دارو جواب نگرفته‌اند. | مصرف محصولات حاوی نیکوتین |
متن انگلیسی:
Exclusion criteria for lung transplant: Cigarettes, Cigars, Smokeless tobacco, E-cigarettes, Patches, gum, or any other form of pharmaceutical nicotine, Nicotine vaping
ترجمه متن:
معیارهای خروج از جراحی پیوند ریه شامل مصرف سیگار، سیگار برگ، تنباکوی بدون دود، سیگارهای الکترونیکی، چسب ترک سیگار، آدامس، یا هر شکل دیگری از نیکوتین دارویی و بخار نیکوتین میشود.upmc
در صد موفقیت پیوند ریه
در صد موفقیت این جراحی در ایران تقریبا نزدیک به استاندارد جهانی است. میزان بقای بیماران بعد از این عمل سنگین در بازه یک و پنج ساله بعد از عمل به‌ترتیب 51 و 36 درصد است و میانگین بقای آنها هم 45.8 و 20.8 درصد در ماه است.
مزایای پیوند ریه
پیوند شش به نوعی آخرین گزینه برای درمان نارسایی ریه است که برای افراد با آسیب دیدگی ریوی شدید مثل انسداد مزمن ریوی تجویز میشود. این جراحی، بهبود تنفس و عملکرد ریه‌ها، و ارتقای کیفیت زندگی بیماران ریوی را به‌دنبال دارد.
عوارض و خطرات پیوند ریه
عمل پیوند شش روش درمانی جدی است که می‌تواند عوارض و خطرات جدی و گاه مرگباری به‌دنبال داشته باشد مانند پس زدن پیوند یا عفونت. خطر پس زدن پیوند بلافاصله بعد عمل بیشتر است و هرچقدر زمان بگذرد، خطر آن کمتر میشود. معمولا بیماران پیوند ریوی باید تا آخر عمر داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف کنند تا بدن عضو پیوندی را پس نزند. از عوارض جانبی مصرف این داروهای ضد رد پیوند می‌توان به درآوردن موی زائد روی صورت، افزایش وزن و مشکلات معده اشاره کرد. به‌علاوه اینکه مصرف آنها باعث ایجاد یا تشدید بیماری‌های زیر میشود:
دیگر خطر جدی که بیماران این جراحی با آن مواجهند خطر عفونت است چرا که مصرف داروی ضد رد پیوند، باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن میشود. درنتیجه احتمال ابتلا به عفونت به‌خصوص در شش‌ها بالاتر می‌رود. پزشک متخصص ریه برای جلوگیری از عفونت ناشی از این جراحی، دستورات زیر را تجویز می‌کند:
- مسواک زدن منظم دهان و دندان
- محافظت از پوست در مقابل زخم و خراش
- شستشوی منظم دست‌ها
- پرهیز از حضور در جمع‌های بیمار
- دریافت واکسن
عمل پیوند ریه چگونه است؟
عمل پیوند ریه یا شش نوعی جراحی است که در آن تمام یا بخشی از ریه‌های آسیب دیده و از بین رفته بیمار برداشته شده و با ریه اهدایی جایگزین می‌گردد. معمولا برای انجام این عمل نیاز به اهدا کننده داریم که در بیشتر موارد باید فوت شده باشد، هرچند که در سال‌های اخیر انجام پیوند ریه از اهداف کننده زنده هم انجام شده است.
آمادگی قبل از پیوند شش
در صورتی که پزشک پس از معاینه بالینی و انجام آزمایش‌های ضروری تشخیص دهد که انجام این جراحی ضروری است بیمار را به مرکز انجام پیوند ارجاع می‌دهد تا در آنجا تحت معاینه کامل پزشک، روانپزشک و مددکار اجتماعی قرار بگیرد. آزمایش‌های لازم برای آمادگی قبل از پیوند شش عبارتند از:
- تست تراکم مواد معدنی استخوان
- آزمایش عملکرد ریوی
- تست استرس قلبی
- آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد و کلیه
- تعیین گروه خون، آنتی بادی و مطابقت با اهدا کننده
- سی تی قفسه سینه
- عکسبرداری قفسه سینه
- کاتتریزاسیون شریان کرونری
مراقبت های بعد از عمل پیوند ریه
بیمار بعد عمل مدتی را در ریکاوری می‌ماند تا شرایطش دقیق تحت نظر باشد. سپس وی را به اتاق مراقبت‌های ویژه منتقل می‌کنند و چند روزی باید با ونتیلاتور مکانیکی نفس بکشد، طی این چند روز باید مایعات اطراف قلب و ریه‌ها با لوله‌های داخل سینه بیرون کشیده شود.
در صورتی که وضعیت بیمار ثبات پیدا کند او را به بخش عمومی بیمارستان منتقل می‌کنند. در مواردی ممکن است بیمار تا سه ماه اول بعد پیوند شش در بیمارستان بررسی شود تا تحت نظر باشد. چکاپ‌های آزمایشگاهی، عکس از قفسه سینه، بیوپسی ریه، آزمایش عملکرد ریه و معاینه همگی از اقدامات مراقبتی بعد از این جراحی هستند.
پیوند قلب و ریه همزمان
پیوند همزمان قلب و ریه عمل جراحی پیچیده و دشواری است که ریسک بالا و عوارض جدی و حتی مرگباری به‌دنبال دارد. به این ترتیب که در این عمل پیوندی، همزمان ریه‌ها و قلب، جایگزین ریه‌ها و قلب از کارافتاده بیمار می‌شوند.
متن انگلیسی:
During a heart-lung transplant, a donated heart and pair of lungs are taken from a recently deceased donor and are used to replace the patient’s diseased heart and lungs
ترجمه متن:
در طی پیوند قلب و ریه، یک قلب و یک جفت ریه اهدایی از اهداکننده‌ای که اخیرا فوت کرده است گرفته میشود و برای جایگزینی قلب و ریه بیمار استفاده میشود.nhsinform
آیا پیوند ریه در ایران انجام میشود؟
بله، ایران جزء کشورهایی است که پیشرفت زیادی در نظر انجام این جراحی داشته و از سال 1379 این عمل در ایران انجام میشود.
هزینه پیوند ریه در ایران
هزینه این جراحی در ایران بسته به کلینیک و متخصصی که این کار را انجام می‌دهد متغیر خواهد بود، اما هزینه حدودی این جراحی در ایران حدود 60 میلیون تومان است که 25 میلیون تومان آن از سوی وزارت بهداشت پرداخت میشود. مراکز خیریه هم هستند که هزینه جراحی افراد نیازمند را متقبل می‌شوند.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک
پیوند ریه عمل جراحی مهمی برای حل مشکلات تنفسی و بهبود کیفیت زندگی در بیماران ریوی است که به‌نوعی زندگی آنها را نجات می‌دهد. میزان موفقیت این عمل بالا است و نزدیک به 80 درصد افرادی که جراحی داشتند بعد از عمل تا 5 سال و بیشتر زنده ماندند و محدودیتی برای انجام کارها و فعالیت‌های بدنی نداشتند.
پیوند شش صرفا برای افرادی است که دارو و سایر روش‌های درمانی دیگر برایشان اثری ندارد و چاره‌ای به جز پیوند ندارند. علیرغم اثرگذاری بالا، این عمل خطرات خاص و جدی دارد و باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن شده و احتمال آسیب کلیوی، قلبی یا ابتلا به دیابت را برای بیمار ایجاد می‌کند. به‌علاوه اینکه مهم‌ترین خطری که بیمار را بعد این جراحی تهدید می‌کند، پس زدن عضو پیوندی و عفونت است.
برای کسب اطلاعات در مورد نحوه پیوند ریه، مزایا و عوارض این جراحی بهتر است با متخصص داخلی، جراح یا متخصص ریه مشورت کنید و سوالات خود را از متخصص بپرسید. شما می‌توانید از طریق سایت با بهترین پزشکان در ارتباط باشید. در علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین دکتر متخصص ریه و مشاوره آنلاین دکتر متخصص داخلی وجود دارد.
مراقب سلامتی شماست!
سوالات متداول شما
در ادامه به بررسی سوالاتی می‌پردازیم که پیش از این از متخصصین پرسیده بودید.
این جراحی، عمل جدی است که ممکن است خطرات مثل پس زدن پیوند داشته باشد. یعنی سیستم ایمنی بدن دریافت کننده عضو به ریه‌های تازه پیوند شده حمله می‌کند و آن را از بین می‌برد. تا جایی که احتمال نارسایی ریه وجود دارد.
اگر پیوند شش موفقیت آمیز باشد و بدن عضو جدید را پس نزند برگشت پذیر نخواهد بود.
بله، یکی از عوارض جدی عمل پیوند شش پس زدن ریه‌ها است چرا که سیستم ایمنی بدن عضو جدید را به عنوان دشمن تلقی کرده و به آن حمله می‌کند. همین امر باعث پس زدن ریه‌های جدید میشود.
بله، بعد از جراحی، بیمار باید داروی ضد رد پیوند مصرف کند که باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن میشود. با ضعیف شدن سیستم ایمنی احتمال عفونت بالا می‌رود.
منبع: mayoclinic، nhs، hopkinsmedicine، lung