ویتامین B6 و مهم ترین فواید و تاثیرات آن بر بدن کودکان و بزرگسالان

ویتامین B6 که به‌عنوان پیریدوکسین هم شناخته می‌شود، یکی از هشت ویتامین‌ گروه B است که به عملکرد مناسب سیستم ایمنی، حمل‌ونقل اکسیژن در خون، کمک به انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین و رشد طبیعی مغز کمک می‌کند. بدن مقدار اضافی ویتامین ب 6 را ذخیره نمی‌کند و چون محلول در آب است، مقدار اضافی را از طریق ادرار دفع می‌کند. به همین دلیل افراد باید هرروز ویتامین b6 کافی را دریافت کنند. در این مقاله از خواص ویتامین ب۶ و مقدار مصرف آن در سنین مختلف را بررسی می‌کنیم که اطلاع از آن‌ها قطعاً برای شما مفید خواهد بود.

ویتامین B6 چیست؟

ویتامین B6 (به انگلیسی Vitamin B6) یک ماده مغذی مهم و کلیدی در بدن انسان، حیوانات و گیاهان است که در بیش از 100 واکنش آنزیمی نقش مؤثری دارد. سلول‌های بدن انسان ویتامین ب 6 را تولید نمی‌کنند و فقط مقداری از ویتامین‌های تولیدشده توسط باکتری‌های روده، جذب می‌شوند، اما این مقدار کافی نیست و به همین دلیل ویتامین موردنیاز باید از مواد غذایی یا مکمل‌ها تأمین شود.

بدن ما هر مقدار از B6 اضافی را در ادرار دفع می‌کند. به همین دلیل بهتر است یک رژیم غذایی متعادل با مقدار کافی گوشت، غلات، سبزی‌ها و آجیل را رعایت کنید. اگر گوشت نمی‌خورید جای نگرانی نیست، B6 در بسیاری از سبزی‌ها وجود دارد.

به نقل از سایت health.clevelandclinic:

بهتر است که ویتامین‌ها را ابتدا از مواد غذایی و سپس از مکمل‌ها دریافت کنید زیرا منبع غذایی طبیعی عوارض جانبی کمتری دارد.

وظایف ویتامین b6 در بدن چیست؟

• ساخت آنتی‌بادی برای مبارزه با ویروس و عفونت
• حفظ عملکرد سیستم عصبی بدن
• کمک به ساخت هموگلوبین برای انتقال اکسیژن در خون
• نگه‌داشتن قند خون در محدوده طبیعی آن
• ساخت پروتئین
• نقش مؤثر در رشد طبیعی مغز
• درمان کم خونی ژنتیکی

نحوه مصرف قرص ویتامین b6

ویتامین B6 در مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌های B کمپلکس وجود دارد. ویتامین b6 به‌صورت کپسول یا قرص خوراکی (قرص‌های زیرزبانی و جویدنی)، شربت و آمپول در دسترس است. جذب ویتامین ب۶ از مکمل‌ها مانند جذب آن از منابع غذایی است.

این ویتامین را به‌صورت خوراکی با یا بدون غذا، معمولاً یک‌بار در روز می‌توانید مصرف کنید. قبل از مصرف، دستورالعمل‌های روی بسته محصول را به‌دقت بخوانید یا طبق دستور پزشکتان مصرف کنید. اگر در دوران بارداری یا شیردهی قرار دارید، مشاوره دارویی دریافت کنید.

مصرف بیش از حد ویتامین B6

اگرچه مقدار زیاد ویتامین ب 6 در بدن از طریق ادرار دفع می‌شود، اما می‌تواند علائم زیر را هم به دنبال داشته باشد:

فراموشی مصرف قرص پیریدوکسین

زمانی که مصرف قرص پیریدوکسین یا ویتامین ب۶ را فراموش کردید، به‌محض یادآوری یک قرص مصرف کنید. اگر تقریباً زمان مصرف نوبت بعدی فرا رسیده است، قرص فراموش‌شده را مصرف نکنید.

زمان مصرف ویتامین b6

بهترین زمان مصرف ویتامین‌ها، صبح بعد از بیدار شدن از خواب است. مصرف مکمل ویتامین b انرژی را افزایش می‌دهد، به همین دلیل خوردن آن قبل از خواب باعث بی‌خوابی می‌شود.

نحوه قطع مصرف مکمل پیریدوکسین

شما برای عملکرد صحیح سلول‌های بدنتان لازم دارید تا در رژیم غذایی‌تان حتماً از منابع حاوی ویتامین ب 6 استفاده کنید. تقریباً هرگز ویتامین B6 بیش‌ازحد از غذا یا نوشیدنی دریافت نمی‌شود؛ اما مصرف بیش‌ازحد مکمل پیریدوکسین برای یک سال یا بیشتر، می‌تواند باعث آسیب شدید عصبی و ازدست‌دادن کنترل حرکات بدن شود. درصورتی‌که به مقدار کافی ویتامین دریافت کرده‌اید، می‌توانید مصرف مکمل پیریدوکسین را متوقف کنید.

مصرف بیش‌ازحد مکمل پیریدوکسین برای یک سال یا بیشتر، می‌تواند باعث آسیب شدید عصبی و ازدست‌دادن کنترل حرکات بدن شود.

دوز مصرف ویتامین B6

در جدول زیر، مقادیر مصرف روزانه ویتامین b6 قرار دارد. منظور از کلمه RDAs، میزان توصیه‌شده رژیم غذایی و ULs نیز سطح بالای مصرف قابل‌تحمل در دوز روزانه است که بعید است عوارض جانبی نامطلوبی ایجاد کند. برای بارداری و شیردهی، مقدار آن به ترتیب 1.9 میلی‌گرم و 2.0 میلی‌گرم است. بهتر است دوز مصرفی تحت نظر پزشک باشد زیرا ویتامین B6 اضافی می‌تواند باعث مسمومیت شود.

سن	مقدار توصیه‌شده (RDA)	حداکثر میزان مصرف قابل‌تحمل (ULs)
تولد تا 6 ماهگی	0.1 میلی‌گرم	شیر مادر، شیر خشک و غذا باید تنها منابع ویتامین B6 برای نوزادان باشد.
7 تا 12 ماه	0.3 میلی‌گرم	امکان‌پذیر نیست
1-3 سال	0.5 میلی‌گرم	30 میلی‌گرم
4-8 سال	0.6 میلی‌گرم	40 میلی‌گرم
9-13 سال	1.0 میلی‌گرم	60 میلی‌گرم
14-18 سال	1.2 میلی‌گرم	80 میلی‌گرم
19-50 سال	1.3 میلی‌گرم	100 میلی‌گرم
بالای 51 سال	1.5 میلی کرم	100 میلی‌گرم

موارد مصرف قرص ویتامین ب۶

پیریدوکسین به دلیل پیشگیری از بیماری‌ها، نقش زیادی در بدن دارد. یکی از مهم‌ترین عملکردهای آن، درمان تهوع ناشی از بارداری (فقط با مشورت پزشک) است. علاوه بر آن، سطح کافی ب ۶ در خون خطر سرطان را کم می‌کند و با کم‌خونی می‌جنگد.

کمبود پریدوکسین با کم‌خونی میکروسیتیک، ناهنجاری‌های الکتروانسفالوگرافی، درماتیت همراه با کیلوز (پوسته‌پوسته شدن روی لب‌ها و ترک در گوشه دهان)، گلوسیت (زبان متورم)، افسردگی و گیجی و ضعف عملکرد ایمنی همراه است.

۱. ویتامین b6 برای کودکان

هر کودکی در رژیم غذایی خود به منابع غذایی حاوی ویتامین B6 و در صورت لزوم با مشورت پزشک به قرص یا شربت مکمل‌ آن نیاز دارد. B6 باعث سلامت عمومی بدن می‌شود و به بهبود علائم آرتریت، افسردگی، حملات آسم و ADHD در کودکان کمک می‌کند.

۲. ویتامین b6 برای خواب

کمبود ویتامین B6 با علائم بی‌خوابی و افسردگی بروز می‌کند. ب 6 به تولید هورمون‌های سروتونین و ملاتونین کمک می‌کند که هر دو برای خواب راحت، آرام و همچنین خلق‌وخو مهم هستند.

۳. ویتامین b6 برای اشتها

پریدوکسین به‌عنوان یک ادرارآور خفیف عمل می‌کند که از طریق کلیه‌ها ترشح‌شده و به کاهش وزن کمک می‌کند. این ویتامین به بدن کمک می‌کند تا گلیکوژن را در صورت لزوم به گلوکز تبدیل کند و بدون نیاز به مصرف کربوهیدرات بیشتر، انرژی بیشتری تأمین کند. به‌این‌ترتیب تا حدودی اشتهاآور است و با تحریک عملکرد تیروئید باعث متعادل کردن هورمون‌ها می‌شود.

۴. ویتامین b6 برای مو

مصرف ویتامین b6 عبور جریان خون اکسیژن‌دار را در فولیکول مو و پوست سر افزایش می‌دهد. این خون پر از اکسیژن به رشد و احیای مو کمک می‌کند و استحکام ریشه مو حفظ می‌شود. در نتیجه ریزش مو کمتر می‌شود.

۵. قرص ویتامین b6 برای چاقی صورت

تمام ویتامین‌های گروه ب (تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسید پانتوتنیک، پیریدوکسین، بیوتین، اسیدفولیک و کوبالامین) نقش مهمی در سوخت‌وساز چربی و کربوهیدرات، سلامت پوست و چاقی صورت دارند.

۶. ویتامین ب۶ برای چاقی

ویتامین ب ۶ نقش مهمی در متابولیسم چربی، کربوهیدرات و پروتئین دارد و به شما امکان می‌دهد کالری بسوزانید و سریع‌تر وزن کم کنید. همچنین به بدن شما در استخراج مواد مغذی از غذا کمک می‌کند.

۷. ویتامین ب ۶ برای حالت تهوع

حدود نیمی از افراد در چند ماه اول بارداری حالت تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند. اگرچه این وضعیت به‌طورکلی به‌عنوان «بیماری صبحگاهی» شناخته می‌شود، اما اغلب در طول روز هم ادامه دارد. حالت تهوع در بارداری معمولاً بعد از 12 تا 20 هفته از بین می‌رود، اما علائم آن می‌تواند عملکرد اجتماعی و فیزیکی فرد را مختل کند. گروهی از پزشکان با انجام آزمایش روی گروهی از بانوان، متوجه شدند که مصرف 30 تا 75 میلی‌گرم پیریدوکسین خوراکی در روز باعث کاهش حالت تهوع می‌شود.

۸. ویتامین ب 6 و لاغری

سطح کافی ویتامین ب ۶ در بدن، باعث کاهش خطرات ابتلا به بیماری قلبی، چاقی و تنگی تنفس می‌شود. ویتامین‌ها متابولیسم بدن را افزایش می‌دهند و با افزایش انرژی، باعث کاهش وزن می‌شوند.

۹. ویتامین b6 برای بدنسازی

خانواده ویتامین B در بدن‌سازی زنان و مردان و ترمیم عضلات بازیکنان قدرتمندی به‌حساب می‌آیند! بیشتر بدن‌سازان به دلیل افزایش هموگلوبین در گلبول قرمز، اکسیژن‌رسانی بیشتر خون و کمک به تعادل نیترو اکسید (یک ماده شیمیایی مهم که از سخت شدن عروق خونی در عضلات جلوگیری می‌کند و باعث عملکرد بهتر و استقامت بدن می‌شود) از مکمل‌های پیریدوکسین استفاده می‌کنند.

خواص ویتامین B6

ویتامین ب۶ فوایدی زیادی برای عملکرد سلول‌های ما دارد که بعضی از آن‌ها عبارت‌اند از:

• جلوگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی
• کاهش خطر سکته قلبی
• کمک به تسکین سندروم پیش از قاعدگی (PMS)
• درمان کم‌خونی ژنتیکی
• جلوگیری از حالت تهوع (مخصوصاً در دوران بارداری)
• بهبود عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز
• تنظیم مصرف انرژی سلول‌های مغزی – نخاعی
• جلوگیری از زوال عقل (بیماری آلزایمر)
• بهبود عملکرد حافظه و یادآوری مطالب
• تأثیرگذاری در ایجاد خلق‌وخوی بهتر
• محافظت در برابر آلودگی هوا

۱. خواص ویتامین b6 برای بدن

ویتامین B6 در بیش از 100 واکنش آنزیمی بدن نقش دارد. یکی از نقش‌های اصلی آن کمک به سوخت‌وساز پروتئین، چربی و کربوهیدرات برای افزایش انرژی است. تقویت سیستم ایمنی، رشد طبیعی مغز در دوران بارداری و نوزادی و تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی سروتونین و دوپامین، از مهم‌ترین فواید ویتامین b6 برای بدن هستند.

۲. خواص ویتامین b6 برای پوست

ویتامین ب 6 یک ماده ضروری برای سلامت و رشد سلول‌های پوستی است. یک آنتی‌اکسیدان قوی که لک‌های پوستی را کاهش می‌دهد، چربی اضافی پوست را از بین می‌برد و خاصیت ضد درماتیتی (ضدالتهابی) دارد.

۳. فواید ویتامین B6 برای سلامت چشم

ویتامین ب ۶ در پیشگیری از بیماری‌های چشم، به‌ویژه نوعی ازدست‌دادن بینایی که در افراد مسن به نام دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) اتفاق می‌افتد، نقش دارد. گردش خون را در شبکیه چشم افزایش می‌دهد و به‌ سلامت کلی حفره چشم کمک می‌کند.

عوارض جانبی قرص ویتامین b6

اگر ویتامین ب۶ را بیش از مقدار توصیه‌شده مصرف کنید یا کمبود آن در بدن وجود داشته باشد، در هر دو صورت با عوارض جانبی روبه‌رو خواهید شد. شایع‌ترین علائم آن عبارت‌اند از:

• کم‌خونی میکروسیتیک
• بیماری پوستی
• افسردگی
• سرگیجه و سردرد
• نوروپاتی در پا و دست
• آتاکسی (ازدست‌دادن کنترل حرکات بدن)
• حالت تهوع
• درد معده
• مشکلات مغزی و عصبی
• کاهش ایمنی عمومی بدن

شرایطی که می‌توانند خطر ابتلا به کمبود ویتامین B6 را افزایش دهند:

• بیماری کلیوی
• اختلالات روده‌ای خود ایمنی مانند بیماری سلیاک، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون
• اختلالات التهابی خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید
• اعتیاد به الکل

کمبود ویتامین b6

با نقش‌های زیادی که پیریدوکسین در بدن بازی می‌کند، کمبود آن تأثیرات زیادی بر فعالیت‌های بدن می‌گذارد. اگرچه مصرف مکمل کمک‌کننده است، اما بسیاری از کمبودهای ویتامین B6 با سطوح پایین سایر ویتامین‌های B مانند ویتامین B12 مرتبط هستند. پس بهترین راه این است که در برنامه غذایی خود مواد غذایی مختلفی را قرار دهید تا تمام ویتامین‌های ب را پوشش دهد.

علائم و نشانه‌های کمبود ویتامین B6 عبارت‌اند از:

• بی‌حسی و درد در دست‌ها و پاها
• نوروپاتی محیطی همراه با گزگز
• کم‌خونی
• تشنج
• افسردگی
• گیجی
• سیستم ایمنی ضعیف
• درماتیت یا التهاب پوستی
• التهاب زبان یا گلوسیت
• التهاب و ترک لب (که به نام کیلوز شناخته می‌شود)
• در نوزادان، تشنج ممکن است حتی پس از درمان با داروهای ضد تشنج نیز ادامه یابد.
• کم کاری تیروئید
• ابتلا به دیابت

ویتامین ب۶ در بارداری

ویتامین B6 برای عملکرد مغز و سیستم عصبی بسیار مهم است و نقش مهمی در رشد کودک شما دارد. مصرف ویتامین B6 نشانه‌ای از آسیب را برای جنین ایجاد نکرده است. دوز توصیه‌شده ویتامین ب 6 برای تهوع صبحگاهی 10 تا 25 میلی‌گرم، 3 بار در روز است. قبل از مصرف ویتامین برای تهوع صبحگاهی با متخصص سلامت یا دکتر تغذیه مشورت کنید. در وب‌سایت امکان مشاوره تلفنی با دکتر تغذیه نیز وجود دارد. بدون مشورت با پزشک یا ماما دوز بالا در روز مصرف نکنید.

ویتامین ب۶ و فشار خون

ویتامین‌های B، در کاهش فشار خون تأثیر دارند. پزشکان مکمل‌های ویتامین‌ب کمپلکس را مکملی ضروری برای پیشگیری از فشار خون بالا می‌دانند.

موارد احتیاط قرص ویتامین B6

• افرادی که بیماری کلیوی دارند یا شرایطی دارند که روده کوچک از جذب مواد مغذی غذاها جلوگیری می‌کند (سندرم‌های سوء جذب) بیشتر در معرض کمبود ویتامین ب ۶ هستند.
• برخی از اختلالات خودایمنی، داروهای صرع و وابستگی به الکل می‌توانند سطح ویتامین B-6 را در بدن کاهش دهند. در این شرایط کم‌خونی، سرگیجه، افسردگی و سیستم ایمنی ضعیف ایجاد خواهد شد.
• کمبود ویتامین B-6 معمولاً با کمبود سایر ویتامین‌های B مانند اسیدفولیک (ویتامین B-9) و ویتامین B-12 همراه است.
• افراد با کمبود ویتامین ب 6 ممکن است برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها هیچ علامت یا نشانه‌ای از کمبود نداشته باشند. بهتر است حداکثر هر 6 ماه یک‌بار یک آزمایش کلی بگیرید.

افرادی که بیماری کلیوی دارند یا شرایطی دارند که روده کوچک از جذب مواد مغذی غذاها جلوگیری می‌کند (سندرم‌های سوء جذب) بیشتر در معرض کمبود ویتامین ب ۶ هستند.

منع مصرف ویتامین B6

بر اساس بررسی‌های پزشکان، مصرف B6 برای زنان باردار ایمن است، اما همچنان بهتر است از دستورالعمل‌های توصیه‌شده پزشکتان پیروی کنید. مصرف بیش‌ازحد ب ۶ یا هر ویتامین دیگری می‌تواند عواقب ناگواری برای شما یا کودکتان داشته باشد.

تداخل دارویی ویتامین ب۶

اگر از هر دارویی استفاده می‌کنید، قبل از مصرف ویتامین B-6 با پزشک خود مشورت کنید. تداخلات دارویی احتمالی عبارت‌اند از:

• آلترتامین: داروی شیمی‌درمانی
• باربیتورات‌ها: ضعیف‌کننده سیستم عصبی مرکزی
• داروهای ضدتشنج: فسفنی توئین (سربیکس، سسکوئینت) یا فنی توئین (دیلانتین، فنی تک)
• لوودوپا: برای درمان بیماری پارکینسون
• سیکلوسرین
• داروهای ضد صرع
• تئوفیلین

اطلاعات دارویی ویتامین B6

نام تجاری	اشکال دارویی ویتامین ب۶	عوارض جانبی
ویبیسیکس 100 میلی‌گرم/2 میلی‌لیتر	قرص	افسردگی
قرص ب.سیکس	شربت	سرگیجه و سردرد
قرص سیترامگ ب-6 سوپرابیون	آمپول	نوروپاتی در پا و دست
کپسول تورن ریسرچ پیریدوکسال 5 فسفات	ژل	آتاکسی (ازدست‌دادن کنترل حرکات بدن)
Alertonic	پماد	حالت تهوع
Bonjesta		درد معده
sotamine B		مشکلات مغزی و عصبی

مکانیسم اثر ویتامین ب 6 در بدن

ویتامین B6 یا پیریدوکسین یک ویتامین محلول در آب است که به‌طورطبیعی در بسیاری از غذاها یافت می‌شود. پیریدوکسال 5 فسفات (PLP) شکل کو آنزیم فعال و رایج‌ترین اندازه‌گیری سطح B6 خون در بدن است. PLP کو آنزیمی است که به بیش از 100 آنزیم برای انجام عملکردهای مختلف ازجمله تجزیه پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها، حفظ سطوح طبیعی هموسیستئین (زیرا سطوح بالا می‌تواند باعث مشکلات قلبی شود) و تقویت سیستم ایمنی و سلامت مغز کمک می‌کند.

قیمت قرص ویتامین b6 ایرانی و خارجی

• قرص ویتامین ب۶ ایرانی راموفارمین 100 عددی: 50 هزار تومان

• قرص ویتامین b6 خارجی یوروویتال 60 عددی: 105 هزار تومان

غذاهای حاوی ویتامین b6

منابع غذایی سرشار از ویتامین B-6 عبارت‌اند از:

• مرغ، ماهی، جگر گاو و گوشت قرمز
• سیب‌زمینی و سایر سبزی‌های نشاسته‌ای و میوه‌ها (به غیر از مرکبات)
• پنیر توفو
• نخود، موز و غلات

سوالات متداول شما

در این بخش به سوالات پرتکرار شما پاسخ می‌دهیم.

نتیجه‌گیری و مشاوره دارویی

ویتامین B6 یک ویتامین مهم و پرکاربرد برای بسیاری از فرآیندها ازجمله کارکرد سیستم عصبی و سوخت‌وساز سلول‌ها است. بدن ما این ویتامین را ذخیره نمی‌کند، به همین دلیل برای جبران آن باید هرروز در رژیم غذایی خود پیریدوکسین دریافت کنیم. در کنار آن مصرف مکمل‌ها به‌صورت قرص یا شربت هم می‌تواند به جلوگیری از عوارض جانبی ناشی از کمبود ویتامین در بدن کمک کند.

اگر در دوران بارداری قرار دارید یا به بیماری‌های خود ایمنی دچار هستید، حتماً درزمینهٔ مصرف مکمل با متخصص تغذیه مشورت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از طریق سایت مشاوره تلفنی با دکتر تغذیه برقرار کنید.

مراقب سلامتی شماست!

منابع: hsph، mayoclinic، ods.od.nih، en.wikipedia، medicalnewstoday